مهندس توفیق وحیدی آذر
مدیر توسعه و تکنولوژی‌های نوین داروسازی شهید قاضی
منابع: گزارش‌های بازار دارو و STEM
از سال‌های 2010 تا 2014 صنعت داروسازی روسیه که در زمره کشورهای پیشرو در صنعت دارو قرار گرفته است، رکورد بزرگی را در جذب و مشارکت سرمایه شاهد بوده است. با این حال تحریم‌های اخیر غرب بحث‌های بسیاری را در میان مدیران صنایع دارویی درخصوص میزان تاثیرگذاری این تحریم‌ها در طرح‌های سرمایه‌گذاری محلی به وجود آورده است.این تحولات موجب بروز سوالاتی در خصوص آینده جذابیت در بازار وسیع دارویی روسیه شده است.
بازگرداندن و الحاق شبه جزیره کریمه در ماه مارس به روسیه باعث اعمال تحریم‌های چند کشور غربی در مورد تجارت آزاد و همچنین برخی مقامات روسی شده است. ایالات‌متحده درصدد مسدود کردن دارایی‌های افراد و شرکت‌های روسی و ممانعت از انجام تجارت آنها با شرکت‌های آمریکایی به‌ویژه در صنایعی با تکنولوژی پیشرفته (های‌تک) است. همچنین ایالات‌متحده از حضور مدیران ارشد خود در جلسه انجمن بین‌المللی اقتصاد در سن پترزبورگ در ماه مه ممانعت به عمل آورده بود، اما در موازات با این محدودیت‌ها، اتحادیه اروپا به لحاظ وابستگی شدید به گاز روسیه و عنوان کردن ملاحظات قانونی و اقتصادی در زمینه انرژی، اقدامات سبک‌تری را در مقایسه با آمریکا انجام داده است. مانند محدودیت ویزا و حداقل میزان مسدود کردن دارایی‌های روسیه. به‌رغم ذکر تحریم صنعت انرژی و امور مالی روسیه؛ انجام عملی آن بسیار بعید به نظر می‌رسد.
سرمایه‌گذاری در یک صنعت بزرگ
روسیه اکنون در حال بهبود استانداردهای اجتماعی و اقتصادی و سرمایه‌گذاری برای ارتقای کیفیت سیستم بهداشتی خود است. استراتژی دارویی تا سال 2020 که از سال 2010 آغاز شده است، در تلاش برای نوسازی صنعت داروی کشور و کاهش اتکا به داروهای وارداتی است. دولت در حال حاضر بیش از 4 میلیارد دلار برای خودکفایی 50 تا 70 درصدی روسیه تا سال 2020 اختصاص داده است. استراتژی دارویی سال 2020 مستلزم ایجاد چندین ساختار «بیو فارما» و همچنین انجام مداوا و پروژه‌های درمانی ترجیحا با داروهای داخلی با ارائه مشوق‌های ویژه است.
با این وجود در این استراتژی صنعت داروی روسیه نمی‌تواند، نقش موثر شرکت‌های چند ملیتی را نادیده انگارد. در واقع صنعت داروی روسیه در وضعیت فعلی از نظر پیچیدگی صنعت و هزینه، توانایی رقابت با بازار صنایع پیشرفته را ندارد.
بنابراین منطقه‌ای سازی تولید دارو در روسیه به وسیله صنایع دارویی بزرگ و همچنین افزایش سرمایه‌گذاری درفعالیت‌های تحقیق و توسعه باید یک بستر مناسب برای رشد طبیعی صنعت دارو به وجود آورد.
در شرایط حاضر بازار دارویی روسیه به صورت اساسی به داروهای جدید وارداتی از ایالات‌متحده، اروپا و هند وابسته است. هند از اعمال تحریم‌های روسیه به علت تاثیرگذاری بر صنایع بزرگ خود دوری کرده است. اکنون نیز پروژه کارخانه «کادیلا» با حمایت صنایع هندی با بودجه 150 میلیون دلاری در حال عملیاتی شدن است.
روند توسعه بومی‌سازی، با آغاز استراتژی دارویی 2020 روسیه در سال 2010، بسیاری از شرکت‌های دارویی اروپا را با طرح‌های زیربنایی مستحکم برای سرمایه‌گذاری روانه کردند. ازجمله اینکه آنها در این باب یا ازطریق طرح‌های جدید، مشارکت یا با شرکت‌های روسی اعلام اتحاد کنند. نمونه‌های این طرح‌ها را می‌توان در توافق‌نامه «فرسنیوس» آلمان با «بینو فارم» روسیه و مشارکت «جانسون» بلژیک با «نیووک» روسیه مشاهده کرد. به‌رغم اینکه شرکت‌های آمریکایی سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در روسیه نکرده‌اند؛ اما همتایان روسی آنان در دستیابی به شرکت‌های بیو فارما و همچنین سرمایه‌گذاری در چندین پروژه تحقیق و توسعه در ایالات‌متحده نقش داشته‌اند.
هرچند در این زمینه مثال‌های نقضی هم وجود دارد، از جمله اینکه شرکت‌های معدودی با سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در روسیه فعال شده‌اند، مثل کمپانی وروفارم که توسط آبوت راه‌اندازی شده است یا اینکه با برون‌سپاری
ام.اس.دی به تولیدکننده روسی آکریخین می‌توان حرکت‌های مشارکتی معدودی را بین کمپانی‌های روسی و آمریکایی مشاهده کرد. آبوت در این زمینه ۳ تیرماه از خرید سهام هلدینگ گاردن هیل در وروفارم خبر داد که تا نهایی‌شدن معامله به بیش از ۹۰درصد سهام خواهد رسید.
رقم معامله ۳۹۵ تا ۴۹۵ میلیون دلار است. وروفارم تولیدکننده ۱۰۰ نوع محصول دارویی با بیش از ۲۰۰۰ هزار نفر کارمند است که اکنون محصولاتی در زمینه داروهای قلبی و بیماری‌های زنان و سیستم مرکزی اعصاب و انکولوژی دارد و واحد‌های جدیدی نیز در آن در حال احداث است. بهای این معامله، نقدی بوده است و آبوت انتظار کسب درآمد ۱۵۰ میلیون دلاری را برای سال آینده دارد. واقعیت این است که شرکت‌های بزرگ سعی دارند که برای تحقق رویای دارویی 2020 روسیه وارد عمل شوند، زیرا می‌دانند آنها درحال ورود به یکی از پررونق‌ترین بازارهای دارویی جهان هستند.
چگونگی حذف تحریم‌ها
تعلیق روسیه از G8 یکی از اقدامات قابل‌توجه در اعمال تحریم‌ها توسط اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده بود. وضعیت این تحریم‌ها بیشتر دارای شکل سیاسی و کمتر دارای حالت اقتصادی هستند و به‌نظر نمی‌رسد روسیه در درازمدت تحت‌تاثیر آنها قرار بگیرد. سودمندی بازار داروی روسیه برای اروپا و به مقدار کمتر برای آمریکا مانع از تشدید تحریم‌ها و لابی‌گری در مقابل آنها شده است، به‌ویژه آنکه طرح بازار دارویی روسیه که منجر به گسترش آن از رقم 24 میلیارد دلار به 35 میلیارد دلار در عرض 4 سال آینده خواهد شد. در حال حاضر فرانسه نشان داده است که به هیچ وجه حاضر به حذف معاملات اقتصادی به واسطه انگیزه‌های سیاسی نیست. روسیه نیز با عقد قرارداد 400 میلیارد دلاری گاز با چین راه‌های خود را به سوی همسایگان آسیایی باز کرده است.
موضع روسیه
دولت روسیه از هرگونه اقدام تلافی‌جویانه علیه اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده اجتناب می‌کند؛ هرچند که تهدیداتی در مورد این اقدامات انجام داده است. اما به نظر می‌رسد هرگونه اقدام منجر به تاثیرگذاری در استراتژی دارویی 2020 روسیه خواهد
شد.
محدودیت‌های واردات دارو در این شرایط به‌ویژه برای داروهای جدید اعمال خواهد شد؛ درحالی که صنایع داخلی هنوز از امکان تامین چنین محصولاتی به دور هستند. کمیته بهداشت عمومی مجلس روسیه اخیرا مصوبه تسهیل در دسترسی به داروهای جدید غربی را تصویب کرده است. علاوه‌بر این، دولت در شرایط ژئوپلیتیک شکننده فعلی از چندان علاقه‌ای در به‌هم زدن واردات دارویی غرب برخوردار نیست. بدیهی است که در این شرایط شرکت در مناقصات برای شرکت‌های غیرمستقر مشکل‌تر خواهد شد و ادامه تحریم‌ها منجر به ایجاد انگیزه‌های بسیار برای روسیه خواهد شد تا در جهت ادامه سیاست‌های بومی سازی تولید مواد اولیه و محصولات داخلی اقدام کند.
کرملین به صورت جدی در صدد در اختیار داشتن چرخه کامل تولید بومی دارو است تا از تحت کنترل داشتن این صنعت استراتژیک اطمینان حاصل کند. این اطمینان خاطر منجر به تضمین داشتن هر گونه دارویی در هر برهه‌ای از ماجراهای سیاسی کشور خواهد بود. چه در زمان کاهش دارویی و چه در ممنوعیت تجارت دارو و تحریم‌ها.
نتیجه
نقش آفرینی روسیه به عنوان یک بازیگر بزرگ در صنعت دارو اکنون در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. اقتصاد قوی روسیه به عنوان محرک بزرگی در صنعت داروی این کشور عمل می‌کند؛ اما غرب نیز در صدد ایجاد اختلال در شرایط با ثبات روسیه است.
بحث‌های بسیاری از تاثیرگذاری ارتباط G8 با روسیه مطرح است. خبرگزاری بلومبرگ بر این باور است بحران‌های ارتباطی روسیه با جهان غرب منجر به ایجاد شرایط بی‌ثبات در سرمایه‌گذاری در آن خواهد بود و انتظار خروج سرمایه تا حد 100 الی 150 میلیارد دلار را دارد. اما شرکت‌های غربی همچنان به امید استراتژی دارویی 2020 روسیه همچون عملکرد آبوت در مورد وروفارم ولی با احتیاط عمل
خواهند کرد.
دیدگاه‌های روسی در این‌گونه بحران‌ها همواره از گشودن درها و جهت‌گیری به سوی شرق برای نشان دادن قابلیت بازیگری خوب در بازی‌های سیاست و اقتصاد دارد. این بار نیز به نظر می‌رسد، پوتین نگاه به شرق خود را از سر اضطرار مجددا آغاز خواهد کرد و در نهایت برای حفظ اصول بقا و قدرت و اقتصاد در دنیایی که سیاست‌هایش از کوچک‌ترین محفل تا بزرگ‌ترین اجلاس‌هایش فقط بر پاشنه پول و اقتصاد می‌چرخد با غرب آماده به سازش به تفاهم خواهد اندیشید.
منبع: http://www.donya-e-eqtesad.com/news/818214/#ixzz3HuO92qgI